FCA là gì trong Incoterms

Bạn có hiểu ý nghĩa FCA là gì trong giao dịch thương mại quốc tế không?
Người làm xuất nhập khẩu chắc chắn phải thông hiểu các điều kiện giao dịch thương mại quốc tế (Incoterms), trong đó có điều kiện FCA. Vậy điều kiện này có ý nghĩa là gì, ràng buộc trách nhiệm và phân chia rủi ro giữa các bên như thế nào?

Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ hơn trong bài viết này.

Trước hết là khái niệm…

FCA là gì?

Điều kiện này cần ghi liền với tên địa điểm cụ thể. Ví dụ:

• FCA + địa chỉ kho (có thể là ICD)
• FCA Tan Son Nhat Airport
• FCA Haiphong Port

Cũng giống như các điều kiện trong Incoterms, FCA cũng phân chia rõ các yếu tố giữa người mua và người bán, ai chịu cái gì đến đâu. Cụ thể như sau:

• Địa điểm giao hàng: FCA quy định người bán phải giao hàng hóa cho người mua tại một địa điểm cụ thể nào đó trên nước xuất khẩu.
• Phân chia chi phí: Theo FCA, người bán chịu trách nhiệm và chi phí cho việc chuẩn bị và đưa hàng hóa tới địa điểm giao hàng (đề cập ở trên). Ngược lại, người mua chịu trách nhiệm và chi phí cho việc vận chuyển hàng hóa từ điểm giao hàng đó tới điểm đích cuối cùng, cũng như cho các chi phí nhập khẩu và chi phí phát sinh khác.
• Chuyển nhượng rủi ro: Rủi ro chuyển nhượng từ người bán sang người mua tại điểm giao hàng ban đầu. Từ thời điểm này, người mua chịu trách nhiệm và rủi ro về hàng hóa trong quá trình vận chuyển tiếp theo.
• Vận chuyển và bảo hiểm: FCA không yêu cầu người bán phải tổ chức vận chuyển hoặc mua bảo hiểm hàng hóa. Tuy nhiên, nếu có thỏa thuận giữa hai bên, người bán có thể hỗ trợ người mua trong việc vận chuyển hoặc mua bảo hiểm hàng hóa, nhưng các chi phí đi kèm sẽ do người mua chịu.
• Thủ tục xuất nhập khẩu: FCA đặt trách nhiệm cho người bán làm thủ tục hải quan xuất khẩu (tương tự như điều kiện FOB), và người mua làm các thủ tục nhập khẩu. Người bán có nghĩa vụ cung cấp thông tin tài liệu chứng từ cần thiết của lô hàng để người mua làm thủ tục thông quan cho hàng nhập khẩu.

Cần lưu ý rằng, điều kiện FCA có sự khác nhau ít nhiều giữa các phiên bản Incoterms 2000, 2010, 2020. Vì vậy, để tránh hiểu nhầm giữa các bên, trong hợp đồng mua bán cần chỉ định rõ dùng bản Incoterms nào.

Phân biệt FCA với FOB

Nếu FCA với địa điểm giao hàng không phải tại cảng biển (chẳng hạn FCA + kho người bán, hoặc sân bay), thì FCA trong trường hợp này khác hẳn FOB.

Về bản chất, FOB cùng với 3 điều kiện khác là FAS, CFR, CIF, phải đi liền với phương thức vận tải biển. Trong khi đó, FCA có thể sử dụng được cho mọi phương thức vận tải, và cả khi có nhiều phương thức cùng tham gia.

Tuy nhiên, nếu FCA đi cùng với tên 1 cảng biển, thì nó gần giống với FOB. Trong trường hợp giao hàng tại cảng biển, trừ khi có chủ ý đặc biệt, không nên sử dụng FCA mà dùng FOB để tránh gây băn khoăn nhầm lẫn.

Khác nhau là ở trách nhiệm và chi phí dỡ hàng khỏi xe tải xuống kho/bãi, và đưa hàng từ kho/bãi xếp lên tàu.

• Điều kiện FCA: người bán chở hàng đến kho CFS hoặc bãi cảng, và không chịu chi phí dỡ hàng khỏi xe. Người mua chịu rủi ro và chi phí dỡ hàng xuống, sau đó xếp lên tàu.
• Điều kiện FOB: người bán chịu rủi ro và chi phí đến khi hàng qua lan can tàu mới thôi. Nghĩa là bao gồm cả công đoạn chở hàng đến, hạ xuống kho/bãi cảng, xếp hàng lên tàu.

Như vậy, giả sử khi hàng bị hư hỏng mất mát sau khi đã hạ xuống kho/bãi cảng, thì rủi ro thuộc về người mua với điều kiện FCA (vì đã giao hàng xong), nhưng lại thuộc về người bán với điều kiện FOB (vì thực tế hàng chưa qua lan can tàu nên coi như chưa giao hàng xong).

Phân biệt FCA và ExWork

Nếu FCA kèm địa điểm giao hàng không phải tại kho người bán (chẳng hạn như tại sân bay), thì khi đó bản chất FCA khác hẳn với ExWork.

Nhưng trong trường hợp giao hàng tại kho xưởng của người bán thì 2 điều kiện này có sự giống nhau về địa điểm, nhưng về trách nhiệm các bên có sự khác nhau. Cụ thể như sau:

• Điều kiện ExWork: người bán giao hàng (đặt sẵn) tại kho, nhưng không chịu trách nhiệm bốc hàng lên phương tiện vận chuyển của người mua, và cũng không làm thủ tục hải quan xuất khẩu.
• Điều kiện FCA + kho người bán: khi đó người bán phải chịu trách nhiệm, rủi ro, chi phí đưa hàng lên phương tiện vận chuyển của người mua đưa tới. Đồng thời, người bán cũng phải làm thủ tục xuất khẩu.

Bên nào chịu phí hạ hàng xuống kho/bãi?

Theo quy định cho FCA, khi địa điểm giao hàng không phải kho người bán, chẳng hạn như tại kho cảng hàng không hoặc cảng biển, thì bên mua phải chịu chi phí hạ hàng xuống điểm giao hàng. Trong trường hợp này khi hàng được đưa đến kho, vẫn trên phương tiện vận tải của người bán và sẵn sàng để dỡ, là coi như hàng được giao.

Theo nội dung đó, khi hàng được chở bằng xe tải tới kho tập kết hàng Air, hoặc kho gom hàng lẻ (CFS), là đủ điều kiện giao hàng. Người mua trả phí và chịu trách nhiệm dỡ hàng xuống kho.

Tương tự, với hàng nguyên container (FCL) thì cũng vậy, người bán chỉ trả phí để kéo container đến bãi cảng (CY), và người mua chịu phí hạ container xuống cảng và phí THC đầu cảng xếp.

Về khoản phí này, người xuất khẩu Việt Nam nên nêu rõ trong thỏa thuận mua bán. Như vậy sẽ tránh hiểu nhầm và tranh luận không đáng có, hoặc tránh bị trả phí “oan”.

Tóm lại

Điều kiện FCA trong Incoterms là một sự thỏa thuận linh hoạt và cũng khá đơn giản, cho phép người mua và người bán tùy chỉnh các điều khoản cụ thể theo nhu cầu và sự đồng ý của hai bên. Việc quyết định sử dụng FCA hay điều kiện khác trong Incoterms phụ thuộc vào các yêu cầu và tình huống cụ thể của giao dịch thương mại.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ FCA là gì, phân chia các bên cụ thể về trách nhiệm, rủi ro, và chi phí theo điều khoản đó.