DDP là gì trong Incoterms? Tìm hiểu kỹ trước khi chốt giá hợp đồng

Bạn đang tìm hiểu về DDP trong Incoterms nhưng vẫn còn những lăn tăn như: DDP là gì trong Incoterms, nó áp dụng như thế nào trong thực tế? Liệu có nên sử dụng điều kiện này khi nhập hàng từ nước ngoài không? 

Nếu vậy thì đây chính là bài viết dành cho bạn – người chủ doanh nghiệp, người làm xuất nhập khẩu hoặc mới “nhập môn” logistics.

Điều kiện DDP nghe có vẻ “dễ thở” cho người mua vì phía người bán lo cả chuyến hàng cho đến tận điểm đích. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy. Chọn nhầm điều kiện có thể khiến bạn tốn kém thời gian, chi phí, và đôi khi là… cả lô hàng. Trước tiên, hãy cùng tôi từng bước giải mã định nghĩa điều kiện DDP trong Incoterms là gì và vì sao nó lại có vai trò đặc biệt trong thương mại quốc tế.

Khái niệm DDP trong Incoterms và vai trò trong thương mại quốc tế

Như nhiều người mới bắt đầu, bạn có thể đã từng thấy cụm từ DDP xuất hiện trong email báo giá từ nhà cung cấp nước ngoài – và có khi còn cảm thấy… nhẹ nhõm khi thấy cụm từ đó. Vì sao? Vì DDP có nghĩa là người bán lo trọn gói, bạn chỉ cần ngồi đợi hàng giao tới. Nhưng hãy thong thả một chút, trước khi “mừng vội”, cần hiểu rõ thuật ngữ này đã.

DDP là gì?

Hay nói cách khác, DDP là điều kiện giao hàng mà trách nhiệm gần như dồn hết về phía người bán. Bao gồm cả: vận chuyển quốc tế, thông quan xuất nhập khẩu, thu xếp nhập khẩu, nộp thuế nhập khẩu, chi phí logistics nội địa tại nước nhập khẩu – tất tần tật.

Vì thế, khi đọc báo giá DDP, bạn cần hiểu rằng giá đó đã bao gồm tất cả chi phí để hàng “vào kho” (hoặc địa điểm giao đã thỏa thuận). Và bạn – với tư cách là người mua – gần như chỉ cần nhận hàng. Bạn không phải lo vận chuyển, thủ tục hải quan hay bất kỳ khoản thuế phí nào ở nước sở tại (trừ khi có thỏa thuận khác trong hợp đồng mua bán).

Vai trò của DDP trong thương mại quốc tế

Kiểm hóa tại cảng

Trong thực tế giao thương, điều kiện DDP thường được sử dụng bởi:

• Người mua chưa có nhiều kinh nghiệm làm thủ tục: nhất là khi lần đầu nhập khẩu hàng hóa, không rành thủ tục hải quan nội địa.
• Khách hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ: họ muốn tập trung vào kinh doanh, không muốn vướng bận thủ tục logistics rối rắm.
• Các tập đoàn lớn bán hàng xuyên biên giới (cross-border): ví dụ như Amazon, họ thường dùng DDP để đảm bảo trải nghiệm mua hàng trọn gói, nhất là khi ship hàng tới tay người tiêu dùng cuối cùng.

Tuy nhiên, xét trên toàn bộ chuỗi cung ứng, điều kiện DDP đòi hỏi người bán phải có năng lực rất tốt về quản lý logistics tại nước nhập khẩu – một điều không hề đơn giản đối với nhiều doanh nghiệp, nhất là khi vào các thị trường khó như Việt Nam.

Tôi từng gặp trường hợp một doanh nghiệp châu Âu ngỡ ngàng vì lô hàng từ Ý về Việt Nam “mắc kẹt” do… không ai đứng ra khai hải quan. Lý do? Vì họ chọn DDP, nhưng không có đại lý tại Việt Nam. Cuối cùng họ phải thuê dịch vụ khẩn cấp (với chi phí không hề rẻ) để cứu hàng.

Bởi vậy, DDP là điều kiện “nghe hay” – nhưng không phải lúc nào cũng khả thi. Trong một số trường hợp, bạn có thể cân nhắc FOB kết hợp thuê forwarder uy tín để linh hoạt hơn.

Tóm lại, DDP là một điều kiện “ưu ái” cho người mua, nhưng lại đòi hỏi người bán có năng lực logistics mạnh ở nước người nhận. Ở phần tiếp theo, tôi sẽ phân tích rõ hơn trách nhiệm – nghĩa vụ cụ thể của từng bên khi thỏa thuận giao hàng theo điều kiện DDP. Vì sự kỹ lưỡng trong bước này là chìa khóa để tránh tranh chấp sau này.

Trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên khi áp dụng điều kiện DDP

Nếu bạn là người nhập khẩu lần đầu, khi nghe đến cụm “giao hàng DDP” trong hợp đồng ngoại thương, rất có thể bạn sẽ thắc mắc: “Ủa, thế thì bên nào lo vận chuyển? Ai phải nộp thuế nhập khẩu? Rủi ro trên đường đi thuộc về ai?...”

Câu trả lời sẽ nằm ở phần này – nơi tôi phân tích kỹ trách nhiệm của cả bên bán lẫn bên mua khi chọn điều kiện DDP trong Incoterms.

Như trên đã nói, DDP (Delivered Duty Paid) là điều kiện giao hàng trong Incoterms, trong đó người bán chịu toàn bộ chi phí và trách nhiệm giao hàng đến tận nơi do người mua chỉ định, đã hoàn tất thủ tục thông quan nhập khẩu và nộp toàn bộ các loại thuế (nếu có).

Nói nôm na, bên bán lo từ A đến Z – bạn chỉ cần đứng đợi ở kho để nhận hàng!

Và đây là lý do vì sao rất nhiều doanh nghiệp nhỏ mới nhập khẩu thường thích chọn điều kiện DDP. Họ ngại đụng tới thủ tục, không muốn lo giấy tờ, không biết cách khai báo hải quan... nên giao hết cho đối tác lo liệu.

Nhưng để áp dụng điều kiện này một cách hiệu quả – bạn cũng nên hiểu rõ: ai làm gì, và làm đến đâu.

Trách nhiệm của bên bán trong DDP

Gánh nặng lớn nhất trong điều kiện DDP nằm ở phía người bán. Họ phải “ôm” tất cả những công việc liên quan đến logistics, hải quan và chi phí.

Cụ thể, bên bán có nghĩa vụ:

• Đóng gói và vận chuyển hàng đến nơi giao nhận cuối cùng (ví dụ: kho của người mua ở Việt Nam).
• Sắp xếp và chi trả toàn bộ chi phí vận chuyển quốc tế, bao gồm cước biển, phí local charges tại cảng đến.
• Làm thủ tục nhập khẩu, bao gồm kê khai hải quan, nộp thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, và nếu có – cả thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường... tùy mặt hàng.
• Chịu rủi ro về hàng hóa cho đến khi hàng được giao xong.
• Trong một số trường hợp, bên bán còn cần thuê cả đại lý để hỗ trợ làm thủ tục tại nước nhập khẩu – nếu chính họ không quen thị trường sở tại.

Có thể bạn sẽ thầm nghĩ: "Ôi trời, thế người bán làm hết rồi còn gì, tôi có làm gì đâu…”

Chính xác như vậy (nếu bạn là người mua). Và cũng vì thế mà giá chào theo DDP thường sẽ cao hơn các điều kiện khác như FOB, CIF… Còn nếu đổi vai lại: bạn là người bán thì chắc chắn phải hiểu rõ điều kiện này chi tiết và cụ thể.

Người mua có nghĩa vụ gì?

Trong DDP, bên mua đúng là “nhẹ gánh” hơn rất nhiều. Tuy nhiên, cũng không phải là hoàn toàn hết nhiệm vụ.

Thông thường, người nhập khẩu cần chuẩn bị các điều kiện sẵn sàng để tiếp nhận hàng:

• Thanh toán tiền hàng theo quy định trong hợp đồng
• Chỉ định địa điểm nhận hàng rõ ràng, cụ thể (ví dụ: “giao tại kho số C12, KCN Mỹ Phước 3, Bình Dương”).
• Phối hợp nhận hàng từ nhà vận chuyển hoặc bên dịch vụ của người bán.
• Phối hợp hỗ trợ trong quá trình làm thủ tục hải quan (ví dụ: cung cấp mã số thuế, thông số VNACCS để truyền tờ khai…), bên mua cần phản hồi nhanh chóng để tránh trễ tiến độ.

Ngoài ra, nếu hợp đồng quy định gì khác biệt, hai bên có thể nhất trí điều chỉnh nghĩa vụ. Ví dụ: người mua đồng ý hỗ trợ cung cấp giấy phép nhập khẩu (nếu là hàng có điều kiện)... thì điều đó phải ghi rõ trong hợp đồng hoặc phụ lục.

—

Tóm lại, khi giao hàng theo điều kiện DDP, người bán “chịu trận” gần như toàn bộ – từ vận chuyển, nộp thuế, đến thông quan. Người mua thì “ngồi nhàn” hơn – nhưng vẫn cần phối hợp để mọi việc trôi chảy.

Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cân nhắc xem: liệu chọn DDP có phải lúc nào cũng “ngon”? Hay có rủi ro tiềm ẩn gì?

Ưu điểm và nhược điểm của điều kiện giao hàng DDP

Như bạn đã biết từ phần trước, DDP (Delivered Duty Paid – Giao đã nộp thuế) là điều kiện trong Incoterms mà người bán đảm nhận gần như toàn bộ trách nhiệm trong quá trình đưa hàng đến điểm giao đã thỏa thuận, kể cả việc làm thủ tục nhập khẩu và thanh toán các loại thuế liên quan.

Trong phần này, tôi sẽ chia sẻ góc nhìn thực tế về những điểm mạnh và điểm yếu khi các bên – đặc biệt là bên mua – lựa chọn điều kiện DDP trong hợp đồng ngoại thương. Và nếu bạn đang cân nhắc lựa chọn điều kiện giao hàng này cho lô hàng xuất nhập khẩu của công ty mình, tôi nghĩ bạn sẽ muốn đọc đến hết.

Ưu điểm của điều kiện DDP

Người mua “rảnh tay” hơn

Bạn là người mua? Vậy thì với DDP, bạn gần như... không phải làm gì! Vì mọi việc – từ thuê hãng vận tải quốc tế, làm thủ tục hải quan bên nhập, đến nộp thuế – đều do người bán lo liệu hết. Chỉ cần ngồi văn phòng, nhận thông báo “Hàng đã được thông quan và chờ giao”, là chuẩn bị kho bãi nhận hàng thôi. Nghe rất ổn phải không?

Thực tế, một khách hàng cũ của tôi từng chia sẻ thế này: “Hồi đầu làm nhập khẩu, em chọn DDP vì lúc đó chưa đủ người làm logistics nội bộ. Nhờ bên bán lo hết mà mình đỡ vất vả bao nhiêu.” Với những công ty mới tham gia thị trường, còn ít kinh nghiệm thủ tục, thì đây thực sự là lựa chọn an toàn.

Quản lý rủi ro và chi phí tốt hơn (tạm thời)

Một số doanh nghiệp chọn DDP để đẩy rủi ro qua người bán. Vì bên bán chịu trách nhiệm thông quan và nộp thuế, nên nếu có sự cố về hồ sơ hay hàng hóa, chính họ sẽ gánh xử lý. Bạn không cần chạy loạn lên khi hàng bị “tắc” ở cảng/nơi thông quan. Ngoài ra, bạn cũng có thể kiểm soát tổng chi phí đầu vào dễ dàng hơn khi biết rõ giá đã bao gồm tất cả chi phí giao hàng tận nơi (all-in price).

Nhược điểm của DDP

Rủi ro từ “ẩn số” nằm ở phí nội địa

Nghe thì có vẻ rất “an tâm” đúng không? Nhưng… phần nguy hiểm lại nằm ở đây.

Với những khách hàng sử dụng DDP, tôi thường nhắc trước là: “Anh/chị cần hỏi rõ giá DDP bao gồm chi phí gì, đến đâu là dừng.” Bởi một số trường hợp, người bán đẩy giá DDP cao vút để “bù” cho các loại phí nội địa phát sinh mà người mua không hay biết – ví dụ chi phí lưu container, phí kéo hàng, phí lưu kho ở cảng...

Tôi từng hỗ trợ một doanh nghiệp nhập khẩu từ Hàn Quốc với điều kiện DDP. Khi hàng đến cảng Cát Lái, họ bất ngờ vì nhận được thông báo: “Phí nâng hạ và phí lưu bãi là trách nhiệm của người mua.” Trong khi họ tưởng bên bán đã lo hết. Hóa ra bên bán chỉ đưa hàng tới cảng, không đi xa hơn. Bài học là: DDP nhưng nên thỏa thuận rõ điểm giao cụ thể và những gì đã bao gồm.

Mất quyền chủ động về logistics

Một điểm hạn chế nữa – và quan trọng – là người mua không kiểm soát được chuỗi cung ứng. Toàn bộ quá trình vận tải quốc tế và thủ tục hải quan do người bán đảm nhận, nghĩa là bạn không thể kiểm tra trực tiếp tiến độ vận chuyển, phương thức khai báo, hay cách xử lý phát sinh kỹ thuật. Điều này có thể gây bối rối, đặc biệt nếu cần gấp hàng hóa hoặc phải đáp ứng khách hàng nội địa đúng deadline.

Không tối ưu được chi phí thuế và logistics nội địa

Bạn có biết không? Với điều kiện CIF hay FOB, bạn có thể dùng dịch vụ khai thuê hải quan, chọn đơn vị kéo container thân quen để được giá tốt hơn. Nhưng với DDP, quyền tự chọn ấy đã dành cho người bán. Họ sẽ chọn ai? Đơn vị nào? Có tiết kiệm cho bạn không? Có khi phí logistics và thuế/giá trị thống kê được kê khai cao hơn mức cần thiết, mà bạn thì không thể can thiệp được.

—

Tóm lại, DDP là lựa chọn thuận lợi cho người mua, đặc biệt là khi mới tham gia thị trường hoặc chưa có đội logistics riêng. Nhưng nó cũng ẩn chứa những rủi ro không nhỏ về chi phí ẩn và mất quyền kiểm soát. Trước khi quyết định dùng DDP, bạn nên cân nhắc kỹ khả năng kiểm soát nội bộ và tìm hiểu rõ về các hạng mục chi phí liên quan trong điều khoản hợp đồng.

Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng nhìn lại vai trò và trách nhiệm cụ thể của các bên khi áp dụng điều kiện DDP.

Lời kết

DDP là một điều kiện giao hàng phổ biến trong các giao dịch thương mại quốc tế, thể hiện mức độ cam kết cao nhất từ phía người bán. Khi áp dụng điều kiện này, người bán không chỉ thanh toán toàn bộ chi phí vận chuyển, mà còn chịu mọi rủi ro, thuế nhập khẩu và thủ tục hải quan tại nước người mua. Điều này giúp người mua gần như không phải lo lắng về thủ tục logistics và chi phí phát sinh.

Tuy nhiên, điều kiện DDP cũng tiềm ẩn không ít rủi ro cho người bán, đặc biệt là khi họ không quen thuộc với luật lệ, quy định nhập khẩu tại nước đến. Do đó, việc hiểu rõ quyền và nghĩa vụ hai bên là chìa khóa để vận dụng điều kiện này hiệu quả. Nếu bạn đang băn khoăn DDP là gì trong Incoterms 2020 và có phù hợp với hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp mình hay không, hãy cân nhắc kỹ về năng lực nội bộ cũng như đối tác giao dịch của bạn.